ارزیابی نظریه های دولت

سخنرانی ام در همایش کنکاشهای مفهومی و نظری در جامعه ایران
 25 اردیبهشت 1392 / دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

پنل نظریه اجتماعی و جامعه ایران / دکتر شیخاوندی ، دکتر موسوی ، دکتر مهرآیین

چکیده

هدف اصلی مقاله حاضر بررسی نظریه های دولت در ایران است. درواقع پرسش اصلی مقاله عبارت است از اینکه نظریه های دولت در ایران به چند دسته تقسیم می شوند و چگونه ماهیت دولت در ایران را تبیین می دهند. بر این اساس چهار گروه نظریه های استبداد شرقی، پاتریمونیالیسم، دولت مطلقه مدرن و دولت رانتیر از هم تمیز داده شده است. آرای محمدعلی خنجی، همایون کاتوزیان، یرواند آبراهامیان و احمد اشرف ذیل نظریه استبداد شرقی ارزیابی شده است. جیمز بیل، هوشنگ شهابی، خوان لینز و ماروین زونیس در زمره نظریه پاتریمونیالیسم بررسی شده اند. نظریات حسین بشیریه در مختصات دولت مطلقه مدرن قرار گرفته است. حسین مهدوی، افسانه نجم آبادی، تدا اسکاچپل و امیرمحمد حاجی یوسفی نیز در قالب نظریه دولت رانتیر به تحلیل ماهیت دولت در ایران پرداخته اند. مقاله حاضر از روش توصیفی با رویکرد تاریخی بهره برده و روش گرداوری داده ها نیز کتابخانه ای است.

کلیدواژه ها: نظریه دولت، استبداد شرقی، مطلقه مدرن، پاتریمونیالیسم، رانتیر